ΘΕΕΣ ΚΑΙ ΕΡΩΤΑΣ
Σκέψεις με αφορμή την ανάγνωση ενός βιβλίου
Πρόσφατα διάβασα ένα βιβλίο, ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, με τίτλο «Ο έρωτας στην αρχαία Αίγυπτο» των Ruth Schumann-Antelme και Stephane Rossini.
Το βιβλίο αυτό αναφέρεται όχι μόνο στις ερωτικές συνήθειες των αρχαίων Αιγυπτίων αλλά και στην ερωτική Θεολογία και Θεαλογία της αρχαίας Αιγύπτου.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, που ήταν ένας σοφός λαός, προσέγγιζαν κι εξηγούσαν το γεγονός της δημιουργίας του σύμπαντος μέσα από μια ερωτική Θεολογία και Θεαλογία. Δημιουργοί του κόσμου ήταν Θεοί και Θεές, που μέσα από την ερωτική τους δραστηριότητα, γέννησαν τον ουρανό και την γη, τον ήλιο, τους ανθρώπους και όλα τα ζωντανά πλάσματα.
Μεταφορικοί αυτοί οι αρχαίοι αιγυπτιακοί μύθοι; Σίγουρα` και μέσα από τις μεταφορές τους οδηγούμαστε σε μια βαθύτερη γνώση σχετικά με την σημασία του έρωτα. Ο έρωτας είναι πηγή ζωής και δημιουργίας, αποτελεί την δύναμη της γέννησης και της αναγέννησης των πάντων.
Η ερωτική πράξη, που εμπεριέχει το στοιχείο ενός μικρού προσωρινού θανάτου και μας θέτει σε μια διαφορετική συνειδησιακή κατάσταση, οδηγεί στην μαγεία της γέννησης και της αναγέννησης.
Η αρχαία Αίγυπτος αντιλαμβανόταν την σημασία αυτή και γι' αυτό προσέδωσε στον έρωτα ιδιαίτερη βαρύτητα, σε όλους τους θεϊκούς μύθους της δημιουργίας. Από τον μύθο του Γκεμπ και της Νουτ, μέχρι τον οσιρικό μύθο.
Και βέβαια, σε όλο αυτό το σκηνικό της ερωτικής θεϊκής δημιουργίας, σημαίνουσα θέση έχουν οι διάφορες Θεές, με πρώτη και καλύτερη την Αθώρ, την Θεά του έρωτα, της χαράς αλλά και της αναγέννησης. Η Αθώρ επίσης είναι αυτή που οδηγεί τους νεκρούς προς μια νέα ύπαρξη σε μια άλλη διάσταση και σε άλλο επίπεδο.
Η Αθώρ είναι η Μεγάλη Μητέρα Θεά της αρχαίας Αιγύπτου. Αυτή γέννησε όλους τους Θεούς και τις Θεές κι όλους τους ανθρώπους. Με διάφορες μορφές και διαφορετικές δυνάμεις, άλλοτε συντροφεύει την ερωτική δραστηριότητα κι άλλοτε συνοδεύει τους νεκρούς στο δρόμο της αναγέννησης.
Είναι η εικόνα του πρωταρχικού θηλυκού στοιχείου και αντιπροσωπεύει τις δύο όψεις του έρωτα: ζωή και θάνατο, ουρανό και τάρταρα. Είναι μια Θεά σε διάφορες υποστάσεις, θετικές κι αρνητικές, αγαθές κι επικίνδυνες.
Η Αθώρ αντιπροσωπεύει την ουσία της Θεαλογίας. Ανέκαθεν, οι άνθρωποι δημιουργούσαν θρησκεία για να εξηγήσουν την δημιουργία, για να αντιμετωπίσουν το άγχος του θανάτου, για να εκφράσουν την μεταφυσική τους αγωνία κι ανησυχία. Ο έρωτας κι ο θάνατος είναι τα δυο αντίθετα στοιχεία, που όμως αλληλοτροφοδοτούνται και διαπλέκονται. Ζωή, θάνατος κι αναγέννηση είναι ο αιώνιος κύκλος, που διατρέχει το σύμπαν.
Όμως, δεν ήταν μόνο η αρχαία Αίγυπτος αλλά και η αρχαία Συρία, που είχε μια αντίστοιχη Θεά. Η Θεά Καντές, που αντιπροσωπεύει την θηλυκή ενεργητική σεξουαλικότητα, Θεά του έρωτα και της μαγείας του.
Όσο για την αρχαία Ελλάδα, λατρευόταν η Αφροδίτη, ως Θεά του έρωτα και της φύσης αλλά και Θεά της ειρήνης. Τι μπορεί να ζητούσαν οι πιστές μιας Θεάς του έρωτα; Τα ανάγλυφα αιδοία, που ξεχωρίζουν μεταξύ των αφιερωμάτων στη Θεά Αφροδίτη, μας βοηθούν να καταλάβουμε το τι ζητούσαν οι πιστές και γιατί λατρευόταν μια Θεά του έρωτα. Επίσης, και το εξαίρετο ποίημα της Σαπφώς «Ωδή στην Αφροδίτη».
Εκτός από αυτές τις κορυφαίες γυναικείες μορφές Θεών του έρωτα, είχαμε και άλλες Θεές, που η ερωτική τους δραστηριότητα όχι μόνο ήταν ιδιαίτερα έντονη αλλά εμπεριείχε και το ομοερωτικό στοιχείο.
Ας αρχίσουμε και πάλι με την Αίγυπτο... Η Θεά Νηίθ, γυναίκα δυνατή, μια Θεά Αμαζόνα - πολεμίστρια, που μοιάζει να εκτιμά όλες τις μορφές της σεξουαλικότητας. Η Θεά Νέφθυς, μια αμφισεξουαλική Θεά, που φαίνεται να ελκύεται υπερβολικά από την αδελφή της Ίσιδα αλλά και τον αδελφό της Όσιρη. Το γεγονός ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι προσέδιδαν ομοερωτικές τάσεις σε κάποιες Θεές μας βοηθά να καταλάβουμε πόσο αποδεκτή ήταν η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Αίγυπτο. Αλλωστε, αυτό αναφέρεται ρητά στο βιβλίο που προανέφερα και γίνεται εύκολα αντιληπτό και από ομοερωτικές παραστάσεις και εικόνες, με τις οποίες κοσμείται το βιβλίο.
Στον κύκλο των Θεών με ομοερωτικές τάσεις, θα μπορούσαμε ίσως να αναφέρουμε και την ελληνική Θεά Αρτεμη. Η Αρτεμις ήταν η Θεά του άγριου κυνηγίου, προστάτρια των ζώων, των γυναικών, των νεαρών κοριτσιών κι εφήβων και της γέννας. Ήταν επίσης και Θεά των Αμαζόνων, του έθνους των γυναικών πολεμιστριών που έζησαν την εποχή του Χαλκού.
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η Θεά Αρτεμη ήταν μια παρθένα Θεά. Όμως, στον αρχαίο κόσμο και κυρίως στην προϊστορική περίοδο, απ' όπου μας έρχεται η Θεά αυτή, η παρθενία υποδήλωνε την ανεξαρτησία της γυναίκας. Σύμφωνα με την μυθολογία και πάλι, η Θεά Αρτεμη είχε μόνο γυναίκες συντρόφους, διάφορες νύμφες, μεταξύ των οποίων την νύμφη Αφαία που το ιερό της βρισκόταν στην Αίγινα. Να υπονοήσουμε λοιπόν ότι η Θεά Αρτεμη αποτελεί ένα θεϊκό γυναικείο ομοερωτικό αρχέτυπο, που έλκει την καταγωγή του από την προϊστορική εποχή;
Όλα τα προαναφερόμενα μας βοηθούν να καταλάβουμε ποια ήταν η θεϊκή σημασία του έρωτα για τον αρχαίο κόσμο και πως ακριβώς οι διάφορες Θεές λειτουργούσαν ως ιερά ερωτικά αρχέτυπα και σύμβολα.
Όσον αφορά την σύγχρονη εποχή; Εδώ βλέπουμε ότι τα πράγματα αλλάζουν. Δεν υπάρχει Θεά του έρωτα. Δεν είναι ο έρωτας που εξιδανικεύεται αλλά η παρθενία. Η σύγχρονη Μεγάλη Μητέρα Θεά του Χριστιανισμού, η Παναγία, δεν είναι μια Θεά του έρωτα όπως όλες οι Μεγάλες Μητέρες Θεές της αρχαιότητας αλλά μια παρθένα Θεά. Γιατί αυτό; Γιατί αυτή η ανατροπή; Για να μπορέσουμε να δώσουμε μια απάντηση, μας βοηθά το βιβλίο «Φάκελος Ιησούς» του Μάικλ Μπέιτζεντ.
Ο Ιησούς Χριστός, από το 325μ.χ. που θεοποιήθηκε στη σύνοδο της Νίκαιας, λατρεύεται ως ένας άλλος Θεός του ήλιου, ένας σύγχρονος Θεός - ήλιος, όπως τέτοιοι Θεοί υπήρξαν στην αρχαιότητα ο Μίθρας, ο Αττυς και ο Αδωνις. Η γέννησή του γιορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου, όπως στην αρχαιότητα γιορταζόταν η γέννηση του Μίθρα. Και όπως ακριβώς οι αρχαίοι Θεοί - ήλιοι είχαν γεννηθεί από παρθένες, έτσι και ο Ιησούς γεννήθηκε από την Παρθένο Μαρία.
Βέβαια, στο πέρασμα των χρόνων η παρθενία για τις γυναίκες, όχι απλά εξιδανικεύτηκε αλλά έγινε εμμονή κι αυτοσκοπός για τους χριστιανούς, μια εμμονή που βασάνισε ανθρώπους - και κυρίως τις γυναίκες - και γέννησε πάμπολλα δράματα, σχεδόν και μέχρι την εποχή μας. Η κοινωνία ανέμενε από τις γυναίκες να είναι στοργικές και τρυφερές, όπως ακριβώς και η Θεοτόκος αλλά ταυτόχρονα και ανέραστες. Η σεξουαλικότητα της γυναίκας, μέχρι σχεδόν πρόσφατα τιμωρείτο σε κάποιες χριστιανικές κοινωνίες, αν εκδηλωνόταν πέρα και έξω από τα πλαίσια του γάμου. Το προγαμιαίο σεξ αποτελούσε μέγιστη αμαρτία.
Η αγάπη, η φροντίδα, η στοργή είναι βέβαια τα υπέρτατα αγαθά όμως δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και την δύναμη του έρωτα, όπως ακριβώς αποδόθηκε στα γυναικεία θεϊκά αρχέτυπα της αρχαιότητας.
Η γυναίκα αποτελούσε ανέκαθεν πηγή ζωής και δημιουργίας και η δημιουργία αυτή εκφράζεται κυρίως μέσα από τον έρωτα, όπως μυστικιστικά το απέδωσαν οι λαοί της αρχαιότητας και το αποτύπωσαν μυθολογικά στις μορφές των γυναικών Θεών του έρωτα.
Η ζωή χωρίς έρωτα είναι μια «ανάπηρη» ζωή, όχι μόνο για τις γυναίκες αλλά και για όλους τους ανθρώπους. Οι ζωογόνες δυνάμεις της ερωτικής δραστηριότητας πρέπει να διαπερνούν τις ζωές των ανθρώπων, να εισέρχονται στον τρισδιάστατο κύκλο της ζωής - του θανάτου - της αναγέννησης.
Η αρμονία στο σύμπαν ενέχει και την έννοια της ερωτικής αρμονίας.
