Απεβίωσε σήμερα, σε ηλικία 77 ετών, ο συνταγματολόγος, πρώην βουλευτής και ευρωβουλευτής Δημήτρης Τσάτσος.
Ο καθηγητής Δ. Τσάτσος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1933 και ήταν γιος του βουλευτή των Φιλελευθέρων και του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Θεμιστοκλή Τσάτσου.
Το 1958, αποφοίτησε με άριστα από τη Νομική Σχολή Αθηνών και στη συνέχεια υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στο Τμήμα Διαβιβάσεων.
Το 1961, ανακηρύχθηκε διδάκτωρ του πανεπιστημίου της Αθήνας, ενώ εργαζόταν ήδη ως επιμελητής στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης στο οποίο παρέμεινε τρία χρόνια.
Το 1964, υπήρξε ερευνητής του Συνταγματικού Δικαίου στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ έως το 1966, υπεύθυνος για τη μελέτη του συνταγματικού καθεστώτος της Αυστρίας, της Ελλάδας και της Κύπρου.
Το 1968, η δικτατορία των συνταγματαρχών τον βρήκε στην Ελλάδα. Η χούντα δεν του έδωσε άδεια να διδάξει στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας όπου είχε εκλεγεί υφηγητής.
Η αξία του όμως αναγνωρίζεται στη Δύση όπου ανακηρύχθηκε υφηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βόννης.
Το 1969, έγινε μόνιμος καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Βόννης όπου δίδασκε έως το 1973. Στο μεταξύ εξελέγη καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης αλλά δεν διορίστηκε λόγω του δικτατορικού καθεστώτος.
Τον Μάρτιο του 1973, συνελήφθη και κρατήθηκε στις φυλακές της ΕΣΑ για τέσσερις μήνες μαζί με τους Α. Πεπονή, Δ. Μαρωνίτη, Κ. Αλαβάνο και Π. Πάγκαλο.
Απελευθερώθηκε με την αμνηστία που έδωσε η ''λύση Μαρκεζίνη''.
Το 1974, συμμετείχε ως υφυπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.
Κατά τη διάρκεια της τρίμηνης περίπου παρουσίας του στο υπουργείο πήρε αποφάσεις για την κάθαρση των πανεπιστημίων από τους συνεργάτες της δικτατορίας, τη συγκρότηση επιτροπής για τη σύνταξη του πρώτου νόμου-πλαίσιο για τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και τη θεσμοθέτηση της πρώτης μορφής φοιτητικής συμμετοχής στη διοίκηση των ΑΕΙ.
Μετά το τέλος της υπουργικής του θητείας ανέλαβε την καθηγητική του έδρα στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.
Εξελέγη βουλευτής για πρώτη φορά στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974 με το ψηφοδέλτιο της ΕΚ/ΝΔ (Ένωση Κέντρου/Νέες Δυνάμεις).
Στις 7 Ιουλίου 1976, διαγράφηκε και αποχώρησε από την Ένωση Κέντρου, ενώ στις 23 Ιουλίου κατέθεσε στο προεδρείο της Βουλής δήλωση ανεξαρτησίας.
Το 1977, είχε την πρωτοβουλία για την ίδρυση της ''Συμμαχίας των Αριστερών και Προοδευτικών Δυνάμεων'' η οποία δεν στέφτηκε από εκλογική επιτυχία αφού το σχήμα εξέλεξε μόνο έναν βουλευτή, τον Η. Ηλιού.
Το 1980, μετεκλήθη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο για την έδρα του Συνταγματικού Δικαίου, η οποία είχε κενωθεί μετά την αποχώρηση του καθηγητή Γ. Δασκαλάκη.
Μαζί με τον Α. Μάνεση και τον Γ. Δασκαλάκη ίδρυσε την Ένωση Ελλήνων Συνταγματολόγων.
Τον Φεβρουάριο του 1988, η πόλη της Σκιάθου, τον ανακήρυξε επίτιμο δημότη της.
Την ίδια χρονιά εξελέγη πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Συνταγματολόγων και επανεξελέγη το 1990.
Το 1992, έγινε μέλος του ΠΑΣΟΚ και το Σεπτέμβριο του 1993, ενόψει των εκλογών της 10ης Οκτωβρίου, δήλωσε ότι στηρίζει το ΠΑΣΟΚ, αλλά απέρριψε την περίπτωση να πολιτευτείνα συμμετάσχει μετεκλογικά σε οποιαδήποτε κυβερνητική δράση.
Στις ευρωεκλογές της 12ης Ιουνίου 1994 ήταν επικεφαλής του ψηφοδελτίου του ΠΑΣΟΚ και εξελέγη για πρώτη φορά ευρωβουλευτής, θέση στην οποία επανεξελέγη το 1999.
Το ''Πολιτιστικό Forum Ευρώπη'' του απένειμε το πολιτιστικό βραβείο για το 1995, αναγνωρίζοντας την πολιτική του στράτευση, τους αγώνες του για τη δημοκρατία, τη συμμετοχή του σε δημοκρατικές συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και τις προσπάθειές του για τη θεσμική ανανέωση της Ευρώπης.
Το Δεκέμβριο του 2001, αναγορεύθηκε ομόφωνα επίτιμος διδάκτορας της Νομικής Σχολής Θεσσαλονίκης.
Τον Απρίλιο του 2002, τιμήθηκε από τη Γερμανία σε ειδική τελετή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Αξίας για την επιστημονική του δραστηριότητα και την πρωτοβουλία του για την καλυτέρευση των ελληνογερμανικών σχέσεων.
Το Μάιο του 2002, παρουσίασε το βιβλίο ''Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία'' (εκδ. Καστανιώτης).
Το Νοέμβριο του 2003, αναγορεύτηκε επίτιμος καθηγητής του Γερμανικού και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Ντίσελντορφ.
O Δημήτρης Τσάτσος νοσηλευόταν στο Αττικό Νοσοκομείο με καρδιολογικά προβλήματα.

   
    Δηλώσεις για το θάνατο του καθηγητή Δ.Τσάτσου



  Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας

 Τη θλίψη του για τον θάνατο του συνταγματολόγου Δημήτρη Τσάτσου, εκφράζει στο συλλυπητήριο μήνυμά του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας. «Οι αγώνες του για την Δημοκρατία, η ανιδιοτελής του αγάπη για την πατρίδα και η επιστημονική του προσφορά είναι πολύτιμες παρακαταθήκες που κληροδοτεί τόσο σε εκείνους που είχαν την τύχη όπως και εγώ, να τον γνωρίσουν προσωπικά, αλλά και σε όλους» σημείωνει  ο κ. Παπούλιας και καταλήγει : " Στους οικείους του εκφράζω τα πιο ειλικρινή μου συλλυπητήρια".
Ο Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου έκανε την ακόλουθη δήλωση :

 
" Με ιδιαίτερη λύπη πληροφορηθήκαμε όλοι σήμερα την απώλεια του Δημήτρη Τσάτσου.
Ελάχιστοι στην Ελλάδα συνέβαλαν με τόσο καταλυτικό τρόπο στην εμπέδωση της Δημοκρατίας και στην εξέλιξη της επιστήμης, της διανόησης και του πολιτικού λόγου, όσο ο Δημήτρης Τσάτσος. Η προσωπικότητα και το έργο του, άλλωστε, ξεπέρασαν εδώ και δεκαετίες τα σύνορα της χώρας μας και αναγνωρίστηκαν από το σύνολο της ευρωπαϊκής και διεθνούς πολιτικής και ακαδημαϊκής κοινότητας.
Η δημοκρατική παράταξη θρηνεί έναν γνήσιο αγωνιστή υπέρ των ανθρωπίνων, κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων. Οι προοδευτικές ευρωπαϊκές δυνάμεις έναν από τους πιο καταρτισμένους υπερασπιστές της πολιτικής και δημοκρατικής εμβάθυνσης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.
Όλοι μας, όσοι είχαμε την τύχη να τον γνωρίσουμε προσωπικά αλλά και όσοι τον γνώρισαν μέσα από το έργο του, έχουμε πλήρη επίγνωση της απώλειάς του.
Το έργο του, μια πραγματική Βίβλος δημοκρατικών αξιών, θα αποτελεί πάντα πυξίδα στην πορεία του πολιτικού βίου της χώρας.
Στην οικογένειά του εκφράζω την βαθειά λύπη μου και τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια."
Από το Γραφείο Τύπου του ΠΑΣΟΚ εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση :
«Η απώλεια του κορυφαίου συνταγματολόγου, Δ. Τσάτσου, μας γέμισε όλους θλίψη.
Επιστήμων, ρηξικέλευθος στοχαστής και πολιτικός, ξεχώρισε με την παρουσία του, όχι μόνον ως ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ αλλά, κυρίως, ως αγωνιστής δημοκράτης.
Σήμερα, οι δημοκρατικοί θεσμοί και η επιστήμη είναι φτωχότεροι.
Στους οικείους του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια».


Υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Βενιζέλος

«Η απώλεια για εμένα είναι προσωπική. Αυτό όμως δεν συσκοτίζει την κρίση μου. Ο θάνατος του Δημήτρη Τσάτσου συνιστά εθνική απώλεια, ιδίως την περίοδο αυτή» δήλωσε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευάγελος Βενιζέλος και πρόσθεσε: «Η φυσική σιωπή του θα αναδεικνύει από τώρα και στο εξής το μέγεθος και την ποιότητα του έργου και της προσωπικότητάς του. Οι μαθητές και φίλοι του θρηνούμε και αποχαιρετούμε έναν σπάνιο άνθρωπο για την σχέση με τον οποίον είμαστε τυχεροί και υπερήφανοι».


Ο Υπουργός Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης κ. Γ. Ραγκούσης σε δήλωσή του  αναφέρει :

«Θρηνούμε σήμερα μια μεγάλη απώλεια.
Ο Δημήτρης Τσάτσος διακρίθηκε στην Ελλάδα με το επιστημονικό έργο και την πολιτική του προσφορά, συμβάλλοντας αποφασιστικά στη θεμελίωση των αξιών της δημοκρατικής πολιτείας σε διεθνές, ευρωπαϊκό, εθνικό, αυτοδιοικητικό επίπεδο.
Τίμησε όσο λίγοι τη χώρα μας στην Ευρώπη και τον κόσμο, με την αναγνώριση του έργου του και της συνεισφοράς του στην ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Ξεχώρισε, με την προθυμία του να προσφέρει τις δυνάμεις του παντού, όπου η ελληνική πολιτεία είχε ανάγκη τη γνώση, την έμπνευση, τη συμβουλή του. Ήταν μεγάλο προνόμιο για μας ότι είχαμε - από την πρώτη στιγμή - την ολόψυχη συνδρομή του στις θεσμικές αλλαγές που ήδη εξελίσσονται σε κρίσιμους τομείς της δημόσιας ζωής.
Για όλους, όμως, εμάς που τίμησε, έκτος από τη συνεργασία, και με τη φιλία του, η απώλεια είναι πάνω από όλα ανθρώπινη.
Εκφράζουμε τα πιο θερμά μας συλλυπητήρια στην οικογένειά του».
Δήλωση της Υπουργού Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, Άννας Διαμαντοπούλου «Ο Δημήτρης Τσάτσος υπήρξε ένας μεγάλος Έλληνας, ένας σπουδαίος Ευρωπαίος. Σφράγισε μια ολόκληρη εποχή στον ακαδημαϊκό χώρο, συνεισφέροντας στη δημοκρατική λειτουργία των Πανεπιστημίων. Συνέβαλε καθοριστικά στην αναβάθμιση του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Η σκέψη και η συνολική προσφορά του άνοιξαν καινούριους δρόμους στη νομική επιστήμη, στην πολιτική και την εκπαίδευση. Αυτή είναι η βαρύτιμη κληρονομιά που μας αφήνει.
Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους του».
Δήμαρχος Αθηναίων Νικήτας  Κακλαμάνης

Ο Ν. Κακλαμάνης σημείωσε ότι ο Δημήτριος Τσάτσος, «με τις δημόσιες παρεμβάσεις, τον μεστό του λόγο και την ρηξικέλευθη σκέψη, ξεπερνούσε τα εσκαμμένα της επιστήμης του και διεύρυνε τους ορίζοντες της πολιτικής και της κοινωνίας μας. Στους οικείους του εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».

Η βουλευτής της Ν.Δ  Ντόρα Μπακογιάννη έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Ο Δημήτρης Τσάτσος, ήταν σε όλη του τη ζωή, τόσο στην πολιτική του δράση όσο και στην επιστημονική του εργασία, πρωτοπόρος, δημιουργικός και καινοτόμος. Πολιτική και ακαδημαϊκή προσωπικότητα, με διεθνή προσφορά και αναγνώριση, με το έργο του στο χώρο της νομικής επιστήμης, στο Ευρωπαϊκό και Εθνικό Κοινοβούλιο, αλλά και στο χώρο της αυτοδιοίκησης συνέβαλε στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών. Ο χαμός του είναι μια μεγάλη απώλεια για τον πολιτικό και ακαδημαϊκό κόσμο της χώρας. Και για μένα μια απώλεια ενός σπάνιου φίλου, από τις δύσκολες εποχές της δικτατορίας. Εκφράζω στην οικογένεια του τα θερμά μου συλλυπητήρια.»

Ανακοίνωση εξέδωσε και το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο οποίο αναφέρεται :

 «Ο θάνατος του Δημήτρης Θ.Τσάτσου, εκτός από την ελληνική και την ευρωπαϊκή επιστημονική κοινότητα, αφήνει φτωχότερη και την Αυτοδιοίκηση.
Η συμβολή του, από τη θέση του προέδρου του Επιστημονικού μας Συμβουλίου, στην επεξεργασία της επιστημονικής βάσης της μεγάλης διοικητικής μεταρρύθμισης που βρίσκεται προ των πυλών υπήρξε καταλυτική. Με την ακατάβλητη καθημερινή του παρουσία, κατάφερε να πετύχει την ώσμωση του επιστημονικού και πολιτικού λόγου που είχε θέσει ως πρωταρχικό του στόχο και παραμένει πολύτιμη παρακαταθήκη για το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ο Πρόεδρος κ. Νικήτας Κακλαμάνης, το Διοικητικό Συμβούλιο, το Επιστημονικό Συμβούλιο και οι εργαζόμενοι του Ι.Τ.Α. θρηνούμε και αποχαιρετούμε τον ξεχωριστό δάσκαλο του Συνταγματικού Δικαίου και σπάνιο άνθρωπο νιώθοντας τυχεροί που τον γνωρίσαμε.
Εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήριά στην οικογένειά του».