ΤΕΛΕΣΙΛΛΑ, Η ΠΟΙΗΤΡΙΑ - ΠΟΛΕΜΙΣΤΡΙΑ
Όταν ο ήλιος σου χαμογελά τα σαββατιάτικα πρωινά,
είναι δύσκολο να παραμείνεις σπίτι. Ένα τέτοιο γεναριάτικο πρωινό,
αφήσαμε πίσω μας την πολύβουη Αθήνα για τη γη της Αργολίδας, σπαρμένη
εσπεριδοειδή και ιστορία.
Μια μικρή στάση στην πόλη του Aργους, στην πλατεία Τελέσιλλας, μας θυμίζει την ιστορία της πόλης και τη μεγάλη αρχαία ποιήτρια.
Αρχαίο Aργος... μια πόλη λαμπρή και ακμαία, μια πόλη περήφανη. Το Aργος ήταν η μόνη πόλη - κράτος που αντιτάχθηκε στην κυριαρχία της Σπάρτης στην Πελοπόννησο. Κι αυτή την τάση τους για ανεξαρτησία, οι Αργείτες την πλήρωσαν με αρκετούς πολέμους εναντίον τους από τους κυριαρχικούς Σπαρτιάτες και με φρικτές αιματοχυσίες.
Ήταν το 494 π.χ., όταν ο βασιλιάς Κλεομένης ηγήθηκε μιας μεγάλης στρατιάς Σπαρτιατών. Κι ήταν αυτή τη φορά οι Σπαρτιάτες αποφασισμένοι να εξοντώσουν τους Αργείτες, να κατακτήσουν το Aργος. Σθεναρή η αντίσταση τους αλλά ο δόλος των Σπαρτιατών οδήγησε στον αφανισμό του στρατού των Αργειτών, στο ιερό άλσος της Σήπειας.
Η τρομερή είδηση έφτασε στην πόλη κι έριξε σε απελπισία και απόγνωση γυναίκες, γέρους και παιδιά. Τότε ήταν που μια φωνή ξεχώρισε, μια γενναία γυναίκα. Ήταν η ποιήτρια Τελέσιλλα, μια λεπτοκαμωμένη και φιλάσθενη κοπέλα, που τις κάλεσε σε αντίσταση. Ήταν ένας στρατός γυναικών, που παρατάχθηκε έξω απ' τα τείχη της πόλης, ακλόνητος κι αποφασισμένος να προασπίσει τα ιερά και τα όσια της πατρίδας, να υπερασπιστεί το δίκιο και την τιμή του Aργους, να μην υποταχθεί και να μην υποκύψει.
Ο στρατός των Σπαρτιατών έφτανε αλαλάζοντας. Μακρυμάλληδες τρομεροί αγριωποί Σπαρτιάτες, μεθυσμένοι απ' τη νίκη τους, σίγουροι πια για την κατάκτηση της πόλης - κράτους του Aργους.
Ποια έκπληξη όμως τους περίμενε πλησιάζοντας, όταν είδαν τις Αργείτισσες οπλισμένες μπροστά τους και την Τελέσιλλα στραμμένη προς τον ουρανό ν' αναπέμπει δεήσεις στους θεούς: «Ω Aρτεμη, ω Απόλλωνα! Βοηθήστε μας να σώσουμε την πατρίδα!». Είχαν εξοντώσει τους Αργείτες όμως τώρα βρίσκονταν αντιμέτωποι με τις Αργείτισσες!
Οι προσπάθειές τους να τις τρομάξουν κι οι σποραδικές τους επιθέσεις συνάντησαν την αντίσταση των γυναικών. Οι Αργείτισσες παρέμεναν μπροστά τους ακλόνητες. Να έμεναν και να τις πολεμούσαν; Aνδρες αυτοί με γυναίκες! Κι αν ίσως τους νικούσαν; Μεγάλη ντροπή τους περίμενε! Οι ανδρείοι Σπαρτιάτες να ηττηθούν από γυναίκες, με επικεφαλής μια ποιήτρια! Κι αν ίσως νικούσαν αυτοί; Μισερή νίκη θα είχαν γιατί θα είχαν νικήσει γυναίκες. Η αξιοπρέπεια όριζε την υποχώρησή τους. Το Aργος σώθηκε χάρις στο θάρρος και τον ηρωισμό των γυναικών του.
Η πόλη του Aργους τίμησε κι ακόμη τιμά τη μεγάλη του ποιήτρια, τη μεγάλη ποιήτρια - πολεμίστρια Τελέσιλλα. Από το ποιητικό της έργο σώζονται ελάχιστα αποσπάσματα,
«Την Aρτεμη τραγουδήστε, κόρες,
που αποφεύγει τον Αλφειό...»
με εξαίρεση ένα μοναδικό ποίημά της που σώθηκε ολόκληρο και παρουσιάζει τον ανταγωνισμό της Ρέας Κυβέλης και του Δία για το μοίρασμα του κόσμου,
Μια μικρή στάση στην πόλη του Aργους, στην πλατεία Τελέσιλλας, μας θυμίζει την ιστορία της πόλης και τη μεγάλη αρχαία ποιήτρια.
Αρχαίο Aργος... μια πόλη λαμπρή και ακμαία, μια πόλη περήφανη. Το Aργος ήταν η μόνη πόλη - κράτος που αντιτάχθηκε στην κυριαρχία της Σπάρτης στην Πελοπόννησο. Κι αυτή την τάση τους για ανεξαρτησία, οι Αργείτες την πλήρωσαν με αρκετούς πολέμους εναντίον τους από τους κυριαρχικούς Σπαρτιάτες και με φρικτές αιματοχυσίες.
Ήταν το 494 π.χ., όταν ο βασιλιάς Κλεομένης ηγήθηκε μιας μεγάλης στρατιάς Σπαρτιατών. Κι ήταν αυτή τη φορά οι Σπαρτιάτες αποφασισμένοι να εξοντώσουν τους Αργείτες, να κατακτήσουν το Aργος. Σθεναρή η αντίσταση τους αλλά ο δόλος των Σπαρτιατών οδήγησε στον αφανισμό του στρατού των Αργειτών, στο ιερό άλσος της Σήπειας.
Η τρομερή είδηση έφτασε στην πόλη κι έριξε σε απελπισία και απόγνωση γυναίκες, γέρους και παιδιά. Τότε ήταν που μια φωνή ξεχώρισε, μια γενναία γυναίκα. Ήταν η ποιήτρια Τελέσιλλα, μια λεπτοκαμωμένη και φιλάσθενη κοπέλα, που τις κάλεσε σε αντίσταση. Ήταν ένας στρατός γυναικών, που παρατάχθηκε έξω απ' τα τείχη της πόλης, ακλόνητος κι αποφασισμένος να προασπίσει τα ιερά και τα όσια της πατρίδας, να υπερασπιστεί το δίκιο και την τιμή του Aργους, να μην υποταχθεί και να μην υποκύψει.
Ο στρατός των Σπαρτιατών έφτανε αλαλάζοντας. Μακρυμάλληδες τρομεροί αγριωποί Σπαρτιάτες, μεθυσμένοι απ' τη νίκη τους, σίγουροι πια για την κατάκτηση της πόλης - κράτους του Aργους.
Ποια έκπληξη όμως τους περίμενε πλησιάζοντας, όταν είδαν τις Αργείτισσες οπλισμένες μπροστά τους και την Τελέσιλλα στραμμένη προς τον ουρανό ν' αναπέμπει δεήσεις στους θεούς: «Ω Aρτεμη, ω Απόλλωνα! Βοηθήστε μας να σώσουμε την πατρίδα!». Είχαν εξοντώσει τους Αργείτες όμως τώρα βρίσκονταν αντιμέτωποι με τις Αργείτισσες!
Οι προσπάθειές τους να τις τρομάξουν κι οι σποραδικές τους επιθέσεις συνάντησαν την αντίσταση των γυναικών. Οι Αργείτισσες παρέμεναν μπροστά τους ακλόνητες. Να έμεναν και να τις πολεμούσαν; Aνδρες αυτοί με γυναίκες! Κι αν ίσως τους νικούσαν; Μεγάλη ντροπή τους περίμενε! Οι ανδρείοι Σπαρτιάτες να ηττηθούν από γυναίκες, με επικεφαλής μια ποιήτρια! Κι αν ίσως νικούσαν αυτοί; Μισερή νίκη θα είχαν γιατί θα είχαν νικήσει γυναίκες. Η αξιοπρέπεια όριζε την υποχώρησή τους. Το Aργος σώθηκε χάρις στο θάρρος και τον ηρωισμό των γυναικών του.
Η πόλη του Aργους τίμησε κι ακόμη τιμά τη μεγάλη του ποιήτρια, τη μεγάλη ποιήτρια - πολεμίστρια Τελέσιλλα. Από το ποιητικό της έργο σώζονται ελάχιστα αποσπάσματα,
«Την Aρτεμη τραγουδήστε, κόρες,
που αποφεύγει τον Αλφειό...»
με εξαίρεση ένα μοναδικό ποίημά της που σώθηκε ολόκληρο και παρουσιάζει τον ανταγωνισμό της Ρέας Κυβέλης και του Δία για το μοίρασμα του κόσμου,
[Ματρί Θεών] [Στη Μητέρα των Θεών]
Ω Μνημόσυνας κόραι Κόρες της Μνημοσύνης
Δευρ' έλθετε απ' ωρανώ ελάτε εδώ απ' τον ουρανό
και μοι συναείσατε και τραγουδήστε μαζί μου
ταν ματέρα των θεών, τη μητέρα των θεών,
ως ήλε πλανωμένα που ήρθα, αφού περιπλανήθηκα
κατ' ώρεα και νάπας στα όρη και στις πηγές
σύρουσα αβρόταν κόμαν, με ανεμοπαρμένα τα μαλλιά
κατωρημένα φρένας. ξετρελαμένη στα βουνά.
Ο Ζεύς δ' εσιδών άναξ Και ο βασιλιάς ο Δίας σαν είδε
ταν Ματέρα των θεών, τη μητέρα των θεών
κεραυνόν έβαλλε και έριξε κεραυνό και
τα τύμπαν' ελάμβανε, πήρε τα τύμπανα,
πέτρας διέρρησε και έσπασε τα βράχια
τα τύμπαν' ελάμβανε και πήρε τα τύμπανα.
Μάτηρ, άπιθ' εις θεούς, -Μητέρα, φύγε στους θεούς
και μη κατ' όρη πλανώ, και μη γυρνάς στα όρη,
μη σε χαροποί λέον- γιατί τ' άγρια λιοντάρια
τες ή πολιοί λύκοι και οι γκρίζοι οι λύκοι
[έδωσι πλανωμέναν.] [θα σε φάνε κυνηγημένη.]
και ουκ άπειμι εις θεούς, -Δε θα φύγω στους θεούς
αν μη τα μέρη λάβω, αν δεν πάρω μερίδια,
το μεν ήμισυ ουρανώ, το μισό απ' τον ουρανό,
το δε ήμισυ Γαίας, τ' άλλο μισό απ' τη γη,
πόντω το τρίτον μέρος` το τρίτο μέρος απ' τη θάλασσα,
χούτως απελεύσομαι, κι έτσι θ' αποχωρήσω.
χαιρ' ω μεγάλα άνα -Χαίρε, μεγάλη βασίλισσα,
σα Μάτερ Ολύμπω. Μητέρα του Ολύμπου.
Ω Μνημόσυνας κόραι Κόρες της Μνημοσύνης
Δευρ' έλθετε απ' ωρανώ ελάτε εδώ απ' τον ουρανό
και μοι συναείσατε και τραγουδήστε μαζί μου
ταν ματέρα των θεών, τη μητέρα των θεών,
ως ήλε πλανωμένα που ήρθα, αφού περιπλανήθηκα
κατ' ώρεα και νάπας στα όρη και στις πηγές
σύρουσα αβρόταν κόμαν, με ανεμοπαρμένα τα μαλλιά
κατωρημένα φρένας. ξετρελαμένη στα βουνά.
Ο Ζεύς δ' εσιδών άναξ Και ο βασιλιάς ο Δίας σαν είδε
ταν Ματέρα των θεών, τη μητέρα των θεών
κεραυνόν έβαλλε και έριξε κεραυνό και
τα τύμπαν' ελάμβανε, πήρε τα τύμπανα,
πέτρας διέρρησε και έσπασε τα βράχια
τα τύμπαν' ελάμβανε και πήρε τα τύμπανα.
Μάτηρ, άπιθ' εις θεούς, -Μητέρα, φύγε στους θεούς
και μη κατ' όρη πλανώ, και μη γυρνάς στα όρη,
μη σε χαροποί λέον- γιατί τ' άγρια λιοντάρια
τες ή πολιοί λύκοι και οι γκρίζοι οι λύκοι
[έδωσι πλανωμέναν.] [θα σε φάνε κυνηγημένη.]
και ουκ άπειμι εις θεούς, -Δε θα φύγω στους θεούς
αν μη τα μέρη λάβω, αν δεν πάρω μερίδια,
το μεν ήμισυ ουρανώ, το μισό απ' τον ουρανό,
το δε ήμισυ Γαίας, τ' άλλο μισό απ' τη γη,
πόντω το τρίτον μέρος` το τρίτο μέρος απ' τη θάλασσα,
χούτως απελεύσομαι, κι έτσι θ' αποχωρήσω.
χαιρ' ω μεγάλα άνα -Χαίρε, μεγάλη βασίλισσα,
σα Μάτερ Ολύμπω. Μητέρα του Ολύμπου.
Η Τελέσιλλα έμεινε στην ιστορία για το γενναίο κι ανυπότακτο πνεύμα της. Η ποιήτρια και οι άλλες Αργείτισσες, που δίδαξαν με το θάρρος, τη γενναιότητά, τον ηρωισμό τους.
Κανείς δεν μπορεί να σε υποδουλώσει, όταν η καρδιά σου είναι ελεύθερη κι ανυπότακτη και κρατάς το κεφάλι ψηλά! Χαμένες μάχες δεν υπάρχουν, μόνο υποταγμένοι άνθρωποι υπάρχουν! Οι γυναίκες γεννιόμαστε πολεμίστριες!
Η στάση μας στο Αργος και στην ιστορία του τέλειωσε. Κινούμαστε έξω απ' την πόλη. Οι δρόμοι των πορτοκαλεώνων απλώνονται μπροστά μας περιμένοντάς μας να τους διασχίσουμε. Χρώματα ηλιακά μέσα στο καταχείμωνο! Η αρχαία ιστορία αυτού του τόπου ζωντανεύει διαρκώς μπροστά στα μάτια μας μέσα από τους περίφημους και μεγαλειώδεις αρχαιολογικούς του χώρους. Ένας τόπος γεμάτος δύναμη κι ενέργεια, ένας τόπος γεμάτος πνεύμα και ψυχή!
Ευχαριστώ για την προσοχή σας,
Ρούλα Σκούταρη
Ρούλα Σκούταρη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου